با توجه به پیچیدگی روابط پزشک و بیمار در نتیجه امکان چالش برانگیز بودن این روابط وجود خواهد داشت.در این مقاله که برگرفته از مقاله ای در دانشگاه علوم پزشکی واشینگتن می باشد،چالش های رابطه پزشک و بیمار بررسی شده است و راهکارهای موجود نیز بیان گردیده است.

چالش‌ های اخلاق پزشکی کدام است؟

در خصوص رابطه‌ی پزشک و بیمار موانع و چالش‌های متعددی وجود دارد که تاثیر بسیار زیادی در کیفیت امر درمان خواهد داشت.به عنوان مثال موارد زیر تعدادی از این چالش‌ها می‌باشند:

۱)احساس بد بیمار از زیاد صحبت کردن

برخی از بیماران احساس می‌کنند که صحبت‌های آن‌ها ارزش چندانی ندارد و از ارائه آن‌ها خودداری می‌کنند در واقع آن‌ها بیشتر تصور می‌کنند که اطلاعاتی که به پزشک می‌دهند بیشتر موجب اتلاف وقت پزشک و همچنین کاهش فرصت وی برای معاینات خواهد شد.

راهکار چیست؟

پزشک می‌تواند با استفاده از تاییدهای کلامی و غیر کلامی بیمار را به صحبت کردن تشویق نماید و این حس را در بیمار ایجاد نماید که صحبت های وی برای پزشک ارزشمند می باشد به عنوان مثال کلمات زیر کمک کننده هستند:

آهان،درسته،ادامه بدید،بیشتر توضیح دهید و … همچنین پزشک می‌تواند با ایجاد یک ارتباط چشمی مناسب و زبان بدنی ایده‌آل تمایل خود را در خصوص گفت‌وگو با بیمار مشخص نماید.

۲)درک نکردن اصطلاحات پزشکی

استفاده از لغاط تخصصی در گفت وگو با بیمار تنها منجر به سردرگمی آنها خواهد گردید و این تصور که بیمار با شنیدن این لغاط و اصطلاحات تخصصی،به دانش و علم بالای پزشک پی می برند،کاملا نادرست است و آنچیزی که منجر به عالم بودن پزشک در نظر بیماران میگردد تشخیص صحیح و برقراری ارتباطی موثر با بیمار خواهد بود.

راهکار چیست؟

همواره تلاش نماییم تا متناسب با درک بیمار صحبت نماییم به این صورت که با هر شخص با ادبیات متناسب با او گفت و گو شود.

۳)احساس عدم توجه پزشک(از مهم ترین چالش های اخلاق پزشکی)

یکی از بزرگترین چالش های رابطه پزشک و بیمار مخصوصا در کشور ما احساس بیمار از عدم توجه پزشک به وی است.در واقع بیمار احساس می کند که از به اندازه کافی به وی احترام گذاشته نمی شود و از نظر پزشک فردی ارزشمند نیست. این احساس کافیست تا کل رابطه به بن بست برسد و به احتمال خیلی زیاد نتیجه ی این تشخیص و درمان ایده آل نخواهد بود.

۴)خجالت کشیدن بیمار

خجالت کشیدن بیمار یکی دیگر از چالش های اخلاق پزشکی است که تاثیر بسیار مخربی در روند درمانی خواهد داشت زیرا بیمار احساس می‌کند مطالبی را که بیان می‌نماید بی‌اهمیت، نامناسب و حتی زشت هستند بنابراین از ارائه‌ی آن‌ها خودداری می‌کند و این درحالی است که بیان آن‌ها در اغلب تصمیمات واقعا ضروری هستند.

به عنوان مثال بیماری را تصور کنید که با بی‌اشتهایی و حالت تهوع و بی‌حالی از سه ماه قبل مراجعه کرده است.پس از بررسی اولیه و مقدماتی،پزشک احتمال بیماری‌های مختلف از جمله هپاتیت را نیز در نظر می‌گیرد و به همین منظور از روابط جنسی وی سوال می‌پرسد.

تعدادی از بیماران با وجود اینکه چنین روابطی را در گذشته داشته‌اند اما از بیان آن خودداری می‌کنند و احساس می‌کنند که گناه بزرگی را مرتکب شده‌اند و در صورت بیان آنها در حضور پزشک،او نیز می‌تواند آن‌ها را مواخذه نماید و همین دیدگاه منجر می‌شود که بیمار اطاعات لازم برای درمان خود را در اختیار پزشک قرار ندهد که اغلب نتایج غیر قابل جبرانی را به همراه خواهد داشت.

راهکار چیست؟

در واقع در این شرایط(دو مورد آخر)ارزش اعتماد بیمار نسبت به پزشک بیشتر مشخص می‌شود و می‌توان با راهکارهای زیر چالش های اخلاق پزشکی را به خوبی مدیریت نمود.

۱) احترام به بیمار

روشهای متعددی وجود دارد تا یک پزشک بتواند احترام خود را به بیمار نشان دهد اما یکی از متداول ترین و موثرترین راهکار ها ایستادن پزشک در زمان ورود بیمار به مطب می باشد.

۲) آرامش بیمار

جهت ایجاد یک حس اعتماد در بیماران نیاز هست که بیمار احساس آرامش و راحتی داشته باشد به عنوان مثال بیمار از اینکه صحبت پزشک و بیمار را فرد دیگری نمی‌شنود باید اطمینان حاصل نماید.

۳)ارتباط چشمی با بیمار

یک ارتباط چشمی مناسب به شدت در احساس بیمار از پزشک خود تاثیر گذار است و یکی از مهارت هایی است که کمک شایانی جهت برطرف ساختن چالش های موجود در ارتباطات پزشک و بیمار خواهد نمود.

۴)گوش دادن به بیمار

اگر پزشک با میل و رغبت به صحبت‌های بیمار گوش دهد،بیمار تمایل پیدا می‌کند تا صحبت خود را ادامه دهد و این حس اطمینان افزایش پیدا می‌نماید

۵)نشانه‌های غیر کلامی 

به عنوان مثال زمانیکه بیمار مشغول صحبت است سعی کنید با حرکات سر،صحبت‌های وی را تایید کنید و به این صورت از او درخواست نمایید تا صحبت خود را ادامه دهد.

۶)سکوت بیماران

عدم توجه به سکوت بیماران نیز یکی دیگر از چالش های اخلاق پزشکی است زیرا تعدادی از پزشکان زمانی که بیمار سکوت می‌کند سریع شروع به صحبت کردن می‌نمایند و این درحالی است که بیمار با سکوت خود به دنبال کلمات و جملات بعدی خود می‌گردد.

در واقع زمانی که بیمار سکوت می‌کند بهتر است پزشک این سکوت را تا حد ممکن نشکند و اجازه دهد تا وی در خصوص اطلاعاتی که قرار است در مورد بیماری خود ارائه دهد بیشتر فکر کند. البته اگر این سکوت منجر به اتلاف وقت ویزیت گردد نیاز به مدیریت از سوی پزشک دارد.

۷)احترام به احساسات بیماران

در رابطه‌ی پزشک و بیمار تنها بیماری(disease)مورد توجه قرار نگرفته است بلکه ناخوشی(illness)نیز جز اصلی درمان محسوب می‌شود در واقع زمانی که پزشک مشغول صحبت با بیمار می‌باشد تنها خود بیماری و نتایج جسمی آن را نباید در نظر گیرد بلکه موضوعی دیگر که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است مبحث ناخوشی و یا illness می‌باشد.

زیرا ممکن است دغدغه ی اصلی بیمار مسائل روحی،روانی و اجتماعی یک بیماری باشد و توجه به این نکته حتی می‌‌تواند روند درمان را دچار تغییرات اساسی سازد. بنابراین در صورتی می‌توان به اعتماد و تحکیم ارتباط با بیمار کمک نمود که احساسات و عقاید و مسائل روحی بیمار نیز مد نظر قرار گرفته شود و به طور کلی می توان اینگونه بیان نمود که:

۸)صحبت کردن پزشک در طول معاینات

معاینات پزشکان جز سخت‌ترین لحظات بیماران به شمار می‌آید و به دنبال آن جز چالش های اخلاق پزشکی نیز به حساب می آیند زیرا نمی‌دانند که تشخیص پزشک چیست و چه عاملی در ایجاد بیماری آن‌ها نقش داشته است.بنابراین توصیه می‌شود که پزشکان در مراحل مختلف معاینه، نسبت به نوع معاینه و همچنین نسبت به نتیجه‌ی آن توضیحاتی را ارائه نمایند.

در ضمن این موضوع به ایجاد اعتماد بیماران نیز کمک شایانی می‌کند زیرا برخی پزشکان در کل مدت معاینه سکوت می‌کنند و سپس در پایان نسخه‌ای را تحویل بیمار می‌دهند.در این حالت بیمار اصلا نمی داند که چه اتفاقی رخ داده است و پزشک چگونه به تشخیص رسیده‌ است.در این شرایط حتی اگر پزشک بهترین نسخه ممکن را نیز نوشته باشد ولی با این وجود بیمار تمایلی به اجرای این نسخه نخواهد داشت زیرا احساس می‌کند پزشک هیچ درکی از شرایط او نداشته است. در این مقاله به چهار مورد از اصلی ترین چالش های اخلاق پزشکی پرداختیم و همراه با آن راهکارهایی را نیز بیان نمودیم که با یکدیگر مرورو می نماییم:

۱)تایید کلامی و غیر کلامی

۲)صحبت کردن متناسب با بیمار

۳)احترام به بیمار

۴)توجه به آرامش بیمار

۵)قطع نکردن سکوت بیماران

۶)احترام به احساسات بیمار

۷)صحبت با بیمار در طول معاینه